Το Τμήμα Μουσικών Σπουδών (ιδρ. 1984) είναι το πρώτο πανεπιστημιακό τμήμα μουσικών σπουδών που λειτούργησε στην Ελλάδα και το πρώτο ίδρυμα διαβαθμισμένων, τριτοβάθμιων μουσικών σπουδών στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας.
Το Τμήμα Μουσικών Σπουδών ιδρύθηκε το 1984 ως τμήμα της Σχολής Καλών Τεχνών του ΑΠΘ με το Π.Δ. 169/1984, και άρχισε την λειτουργία του από το επόμενο ακαδημαϊκό έτος 1985/86. Είναι το πρώτο πανεπιστημιακό τμήμα μουσικών σπουδών που λειτούργησε στην Ελλάδα και το πρώτο ίδρυμα διαβαθμισμένων και δη τριτοβάθμιων μουσικών σπουδών στην ιστορία της νεότερης Ελλάδας.
Οι μουσικές σπουδές, που παρέχονται στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του ΑΠΘ από την πρώτη χρονιά της λειτουργίας του, αφορούν τους κλάδους της μουσικολογίας και της μουσικής παιδαγωγικής, οι οποίοι μέχρι σήμερα αποτελούν την μία από τις δύο ειδικεύσεις προπτυχιακών σπουδών του Τμήματος που αναγράφονται στο πτυχίο. Η κατεύθυνση σύνθεσης άρχισε την λειτουργία της από το ακαδημαϊκό έτος 2003-2004. Από το 2002, το Τμήμα στεγάζεται σε ειδικά διαμορφωμένο κτήριο στην Πανεπιστημιούπολη Θέρμης.
Στα 36 έτη από την ίδρυσή του, το Τμήμα Μουσικών Σπουδών έχει εξελιχθεί σε επίκεντρο πολλαπλών εκπαιδευτικών, ερευνητικών και δημιουργικών μουσικών δράσεων, εισάγοντας καινοτόμες μεθοδολογίες στην εκπαιδευτική εμπειρία και προετοιμάζοντας νέες και νέους παιδαγωγούς, ερευνητές, συνθέτες, και επαγγελματίες της μουσικής με υψηλή θεωρητική κατάρτιση, σφαιρικές μουσικές γνώσεις, κοινωνική συνείδηση, ελεύθερη δημιουργική σκέψη, και προοπτικές για διεθνή σταδιοδρομία.
Στο Τμήμα παρέχονται σύγχρονες θεωρητικές και συστηματικές σπουδές που περιλαμβάνουν την Δυτική έντεχνη μουσική, την Βυζαντινή μουσική, την παραδοσιακή Ελληνική μουσική, τη σύγχρονη μουσική, καθώς και πολλές επιμέρους μουσικές τάσεις. Καινοτόμες εκπαιδευτικές και διεπιστημονικές προσεγγίσεις ενθαρρύνουν έναν ανοιχτό, κριτικό διάλογο πάνω στο ίδιο το αντικείμενο των μουσικών σπουδών, και τις πολύπλευρες εφαρμογές του στη σύγχρονη κοινωνική πραγματικότητα. Αντίστοιχα, η πρακτική επαφή με ένα ευρύ φάσμα καλλιτεχνικών προσεγγίσεων ενισχύει τις ικανότητες των φοιτητών να εργάζονται σε διαφορετικά δημιουργικά πλαίσια, συχνά σε συνεργασία με άλλους καλλιτέχνες, φορείς και ιδρύματα, και με την συμβολή διακεκριμένων σολίστ και συνόλων.
H επιστημονική έρευνα αποτελεί εξίσου βασικό χαρακτηριστικό της αποστολής του τμήματος, όπως φαίνεται μέσα από έναν διαρκώς αυξανόμενο αριθμό διακρίσεων και διεθνών συμμετοχών μελών ΔΕΠ, υποψηφίων διδακτόρων, αποφοίτων, και ερευνητικών εργαστηρίων & ομάδων του Τμήματος, σε σημαντικές ερευνητικές πρωτοβουλίες. Η πολύπλευρη ερευνητική δραστηριότητα που αναπτύσσεται στο ΤΜΣ περιλαμβάνει από κλασικές ερευνητικές πρακτικές (όπως η αρχειακή & βιβλιογραφική έρευνα), μέχρι σύγχρονες διεπιστημονικές προσεγγίσεις όπως η έρευνα μέσω της πρακτικής και η ανάπτυξη νέων αναλυτικών εργαλείων και δημιουργικών εφαρμογών, σε συνέργεια με τομείς των θετικών και κοινωνικών επιστημών.